Εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή – Αφιερώματα από το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα

Το ξερίζωμα των Ελλήνων της Μικράς Ασίας γύρισε μια νέα σελίδα για τη χώρα μας, με την τεράστια προσφορά των Μικρασιατών στον πολιτισμό, στην κοινωνία, στις τέχνες.

Το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας ετοίμασαν για τους ακροατές μια σειρά εκπομπών που φωτίζουν την πολιτιστική και πολιτισμική εξέλιξη του αιώνα αυτού στη χώρα μας, ως αποτέλεσμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, τόσο με επιλεγμένα ντοκουμέντα από το Αρχείο της Ραδιοφωνίας, σε επιμέλεια του Σιδερή Πρίντεζη όσο και με ολοκαίνουργιες παραγωγές, αλλά και με δύο συναυλίες.

Δεύτερο Πρόγραμμα

Κυριακή 25.09.22, στις 22:00. O ιστορικός  Μενέλαος  Χαραλαμπίδης είναι καλεσμένος στην εκπομπή «Με τα πόδια μέχρι την αλήθεια», όπου συζητά με την  Λίνα Νικολακοπούλου και την Αλεξάνδρα Χριστακάκη για τη δύσκολη συμβίωση προσφύγων και γηγενών στην Μεσοπολεμική Ελλάδα. Στην εκπομπή μεταδίδεται ηχητικό απόσπασμα από την αφήγηση της Φιλιώς Χαϊδεμένου  για την άφιξή της στον Πειραιά, το 1922, από το ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ1 «Σαν παραμύθι», σε σκηνοθεσία Νίκου Παπαθανασίου.

Δευτέρα 26.09.22, στις 11:30. Στην εκπομπή της Μαρίας Κοζάκου θα ακούσουμε ένα συνταρακτικό, όσο και συγκινητικό ντοκουμέντο. Έτος 1983 και η Μαρία Ρεζάν, στην ιστορική εκπομπή της «Μια ώρα έτσι, χωρίς πρόγραμμα», συναντά την 95χρονη Αικατερίνη Τουρτουρή που αφηγείται με γλαφυρό και ανθρώπινο τρόπο, πώς έζησε την καταστροφή, πώς έσωσε τα 80 παιδάκια του ορφανοτροφείου που διηύθυνε στη Σμύρνη, πώς συνταξίδεψε με τον Χέμινγουεϊ στο αμερικανικό αντιτορπιλικό που τους έσωσε, αλλά και τους πρώτους μήνες της προσφυγιάς στη Θεσσαλονίκη.

Δευτέρα 26.09.22 στις 16:00. «Ραδιονοσταλγία: Σμύρνη». Εκπομπή του Γιώργου Παπαστεφάνου, που μεταδόθηκε για πρώτη φορά το 2010, με παλιές ηχογραφήσεις και νεότερες επανεκτελέσεις, αλλά και τραγούδια που γράφτηκαν αργότερα για τους αλησμόνητους τόπους.

Τρίτη 27 και Τετάρτη 28.9.22, στις 21:00. Οι πρώτες καταγραφές, οι πέντε μαέστροι της Σμύρνης που καθόρισαν τα ακούσματα της κυρίως Ελλάδας στην Αθήνα του ’30, το πέρασμα στην κυρίως Ελλάδας, η «λήθη» μετά την Κατοχή και στα χρόνια του ’50, η αναθέρμανση των σμυρνέικων ακουσμάτων στα νεότερα χρόνια και στις νεότερες γενιές, στην εκπομπή του Γιώργου Τσάμπρα. Παρεμβαίνουν εκπρόσωποι δυο μακρινών μεταξύ τους γενεών: ο Παναγιώτης Κουνάδης, από τους «υπεύθυνους» για την καταγραφή των ανθρώπων και του υλικού της Μικράς Ασίας εδώ και 60 χρόνια, και ο Γιάννης Παπαγεωργίου, που πολύ νέος βρέθηκε να καταγράφει στη λεπτομέρειά του το υλικό του Κώστα Σκαρβέλη, ενός από τους πέντε μαέστρους που προαναφέρονται.

Τετάρτη 28.09.22, στις 14:00. Ο Φώτης Απέργης υποδέχεται στο στούντιο του Δεύτερου Προγράμματος τον Ηλία Μαγκλίνη. Αφορμή, το καινούργιο του βιβλίο με τίτλο «Το μόνο της ζωής τους ταξίδι», μια αυτοβιογραφική αφήγηση, όπου, μέσα από την ταραχώδη ιστορία του παππού του δημοσιογράφου και συγγραφέα, ξεδιπλώνεται η κοινή περιπέτεια χιλιάδων Ελλήνων που πολέμησαν στη Μικρασιατική Εκστρατεία.

Πέμπτη 29.09.22, στις 10:00. «Το ξερίζωμα». Ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ της Μαριάννας Κορομηλά με μαρτυρίες, ιστορικά στοιχεία και ηχητικά ντοκουμέντα. Μεταδόθηκε το 1977 για τα 55 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Παρασκευή 30.09.22, στις 22:00. Συναυλία Γιάννη Κότσιρα & Εστουδιαντίνας Νέας Ιωνίας Βόλου, υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Κατσιγιάννη με τίτλο «Η Σμύρνη του έρωτα». Συμμετέχουν η Ασπασία Στρατηγού και ο Θοδωρής Μέρμηγκας. Πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 20 Μαρτίου του 2012.

Σάββατο, 01.10.22, στις 08:00. «Τα χρώματα της μνήμης» θα ζωντανέψουν η Λίτσα Τότσκα και ο ιστορικός Μιχάλης Βαρλάς, σ’ έναν ραδιοφωνικό καμβά που δανείζεται κλωστές από την πολύχρωμη Σμύρνη για να φτιάξουν το υφαντό της ζωής των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Την περιπέτεια της εγκατάστασης των προσφύγων στην Ελλάδα ξεδιπλώνει ο ιστορικός Νίκος Ανδριώτης, συγγραφέας του βιβλίου «Πρόσφυγες στην Ελλάδα 1821-1940. Άφιξη, περίθαλψη, αποκατάσταση».

Σάββατο, 01.10.22, στις 14:00. Δύο εκπομπές από τη σειρά «Το ρεμπέτικο τραγούδι» του Σπύρου Παπαϊωάννου, με τραγούδια και κείμενα για τη Σμύρνη. Η πρώτη εκπομπή εστιάζει στο ελαφρό και η δεύτερη στο λαϊκό ρεπερτόριο. Μεταδόθηκαν για πρώτη φορά το 1982.

Σάββατο, 01.10.22, στις 17:00. Ο Στάθης Δρογώσης θα τιμήσει την γυναίκα της Σμύρνης με ιστορικές και λαογραφικές αναφορές στην καθημερινότητα των γυναικών στη Μικρά Ασία και ειδικά στη Σμύρνη και θα ακουστούν τραγούδια από σπουδαίες ερμηνεύτριες της εποχής όπως και σμυρνέικα διασκευασμένα στον σημερινό ήχο.

Σάββατο, 01.10.22, στις 22:00. Ειδική ζωντανή ηχογράφηση στα στούντιο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, σε επιμέλεια Γιώργου Τσάμπρα με μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά παραδοσιακά τραγούδια της Σμύρνης και της Πόλης τραγουδισμένα από την Μαρία Σουλτάτου. Μαζί της, μια αντιπροσωπευτική ορχήστρα σολίστ: Κώστας Μίτσιος: κιθάρα, ούτι, Σωτήρης Μαργώνης: βιολί, Μάνος Κουτσαγγελίδης: κανονάκι και τραγούδι. Η εκπομπή μεταδόθηκε για πρώτη φορά στις 20 Απριλίου του 2007.

Κυριακή, 02.10.22, στις 10:00. «Σήμερα είναι Κυριακή: Σμύρνη-Ιωνία»: Εκπομπή της Φεβρωνίας Ρεβύνθη με ανθολόγηση κειμένων από τη λογοτεχνία και τραγουδιών για τη Σμύρνη και τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μεταδόθηκε το 2009.

Κυριακή, 02.10.22 στις 22:00. Η ερευνήτρια λαογραφίας Σούλα Μπόζη, συγγραφέας του βιβλίου «Ο γευστικός πολιτισμός των Ρωμαίων της Πόλης και της Μικράς Ασίας» είναι καλεσμένη στην εκπομπή «Με τα πόδια μέχρι την αλήθεια», σε ένα ιστορικό, λαογραφικό, γευστικό πανόραμα της διατροφικής παράδοσης της Πόλης, της Θράκης, της Ιωνίας, της Καππαδοκίας και του Πόντου. Με τη Λίνα Νικολακοπούλου και την Αλεξάνδρα Χριστακάκη.

Τέλος, το Δεύτερο Πρόγραμμα επέλεξε, σε επιμέλεια της Σύσσης Καπλάνη, εφτά τίτλους βιβλίων από τη μεγάλη βιβλιογραφία των καταγεγραμμένων συμβάντων, όσο και των μυθοπλαστικών προεκτάσεων και προσφέρει στους ακροατές του τα εξής: «Έξοδος, 3ος τόμος», του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, «Χαμένος Παράδεισος» του Μίλτον Τζάιλς, «Αϊβαλί, η πατρίδα μου» του Φώτη Κόντογλου, «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» του Στρατή Δούκα, «Σμύρνη: περίκαλλη και χιλιοτραγουδισμένη» του Θωμά Κοροβίνη, «Νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη και «Η μεγάλη φωτιά» του Λου Γιουρενέκ.

Τρίτο Πρόγραμμα

Από την Κυριακή 25.09, στις 16:00, στην εκπομπή «Του κύκλου τα γυρίσματα» ο Γιάννης Ευσταθιάδης εγκαινιάζει ένα τετράπτυχο αφιέρωμα στη μαύρη επέτειο, μέσα από τη μουσική και τον λόγο, με σπάνιες ιστορικές ηχογραφήσεις, που ξεδιπλώνονται σε τέσσερις συνεχόμενες εκπομπές.

Ο Μικρασιατικός αυτός κύκλος περικλείει πολλά και ποικίλα θέματα: Η Άλωση της Πόλης μέσα από τουρκικές και ελληνικές ορχηστρικές συμφωνίες, καθώς και ποντιακοί θρήνοι της αλώσεως, η κρίσιμη πολεμική δεκαετία 1910-1920, ύμνοι γραμμένοι από τον Μανώλη Καλομοίρη για τα δύο πρόσωπα του Εθνικού Διχασμού, του βασιλιά Κωνσταντίνου («του αητού ο γυιός») και του Ελευθέριου Βενιζέλου («Ύμνος στον Ελευθέριο Βενιζέλο»), αλλά και το τραγούδι «Σμύρνη», τόπο καταγωγής  του σπουδαίου συνθέτη. Το αφιέρωμα περιλαμβάνει, σε δυσεύρετη ερμηνεία, τραγούδια της Προποντίδος από τον Σίμωνα Καρρά, τραγούδια της Σμύρνης σε πρωτότυπες ηχογραφήσεις (1909-1920), τουρκικά τραγούδια του Βοσπόρου και ύμνους, ελληνικά τραγούδια της Μικράς Ασίας σε σπάνια γαλλική παραγωγή, αλλά και Maurice Ravel με τα δύο σμυρνέικα τραγούδια από τη σύνθεσή του «Πέντε ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια».

Επίσης, μια ολόκληρη εκπομπή θα είναι αφιερωμένη στον Γιάννη Κωνσταντινίδη («Μικρασιατική ραψωδία» και πιανιστικά), αλλά και στο άλλο του πρόσωπο (περισσότερο γνωστός με το ψευδώνυμο), τον Κώστα Γιαννίδη: Θα ακουστεί ένα σπάνιο και ανέκδοτο ντοκουμέντο από ραδιοφωνική εκπομπή του 1970: σμυρνέικα τραγούδια από την Κλειώ Δενάρδου και τον Kώστα Γιαννίδη στο πιάνο.  Τέλος, θα ακουστούν και αποσπάσματα από την «Αιολική γη» του Ηλία Βενέζη με τη φωνή της Κυβέλης.

Τρίτη 27.09, στις 17:00. Ο Δημήτρης Τρίκας στο «Σημείο ΑRT» φιλοξενεί τον Δημήτρη Καμούζη, ιστορικό και ερευνητή στο Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών και επιμελητή του συλλογικού τόμου «Έλληνες στρατιώτες και μικρασιατική εκστρατεία. Πτυχές μιας οδυνηρής εμπειρίας». 

Τρίτη 27.09, στις 20:10. Η Αφροδίτη Κοσμά ανοίγει «Μικρές Δεξαμενές Μελάνης», ιστορίες που ταξίδεψαν σε φάκελο αλληλογραφίας και, αυτή τη φορά αποτυπώνουν αποσπάσματα από το βιβλίο ζωής της Φιλιώς Χαϊδεμένου, με τίτλο «Γιαγιά Φιλιώ η Μικρασιάτισσα».

Πέμπτη 29.09, στις 17:00. Στο «Σημείο ΑRT», ο Σωτήρης Ριζάς, διευθύνων του Κέντρου Έρευνας της Ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, μας εισάγει στην εποχή του εθνικού διχασμού και της Μικρασιατικής Καταστροφής συζητώντας για τους πρωταγωνιστές και τις αιτίες της σύγκρουσης που οδήγησε στο τέλος της μεγάλης ιδέας, την ήττα και την ανασυγκρότηση του Ελληνικού κράτους.

Ο Γιώργος Ντόβολος στην «Εγνατία Οδό», κάθε Σάββατο και Κυριακή στις 07:00, όλο τον Σεπτέμβριο, διασχίζει την μακραίωνη ιστορία της ψαλτικής τέχνης, όπως αυτή αναπτύχθηκε στην Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη καθώς και άλλες περιοχές της καθ’ ημάς Ανατολής. Όλα αυτά ζωντανεύουν με οδηγό τη γλαφυρή αφήγηση του πατέρα Αλέξανδρου Ιωσηφίδη. Από την πόλη της Λωζάνης, όπου ζει και διακονεί τα τελευταία σχεδόν πενήντα χρόνια, μιλάει, για πρώτη φορά, όντας ογδοηκοντούτης, για την εμπειρία του αυτή, για τη ζωή και τις αναμνήσεις του, σε μια μοναδική συνέντευξη στο Τρίτο Πρόγραμμα.

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Bigpost.gr

Ακολουθήστε το Bigpost.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις