Αλέκος Κρητικός: Τη νέα προγραμματική περίοδο η χώρα μας να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της

Γνώση και εμπειρία. Ένας συνδυασμός που ανήκει στον κ. Αλέκο Κρητικό, συγγραφέα του νέου βιβλίου «Η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης», Ειδικό Σύμβουλο του ΕΛΙΑΜΕΠ  και μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, το οποίο πραγματεύεται βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, την  εξέλιξη δηλαδή της ευρωπαϊκής πολιτικής Συνοχής από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι και την κρίση του κορονοϊού. Ένα βιβλίο για τις «μεγάλες στιγμές» της ευρωπαϊκής ενοποίησης,  αποτυπωμένη από έναν  συγγραφέα που τις έζησε από  κοντά! 

Καθημερινά ακούμε να γίνεται λόγος για τα έργα του ΕΣΠΑ, για το Ταμείο Ανάκαμψης, τα προγράμματα κατάρτισης του Κοινωνικού Ταμείου, το «Εξοικονομώ κατ’οίκον» ή, παλαιότερα, για τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και τα ΜΟΠ., για τα οποία σπάνια όμως συνειδητοποιούμε ότι…  οι παρεμβάσεις αυτές δεν είναι αποσπασματικές πρωτοβουλίες αλλά εργαλεία μιας ευρύτερης πολιτικής της ΕΕ, της πολιτικής Συνοχής. Μιας πολιτικής που απορροφά το μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και επί δεκαετίες είναι η κύρια πηγή χρηματοδότησης επενδύσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα. Όμως, η διατήρηση, η περαιτέρω ανάπτυξη και η αξιοποίηση της πολιτικής Συνοχής προϋποθέτει τη γνώση των αιτιών που τη δημιούργησαν, της ιστορικής της πορείας και των παραγόντων που σήμερα καθορίζουν την υλοποίηση της. Η διαπίστωση αυτή ήταν το βασικό μου κίνητρο για να γράψω αυτό το βιβλίο.

Στο βιβλίο μου «Η πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης» ανατρέχω … στην εξέλιξη της ευρωπαϊκής πολιτικής Συνοχής από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι και την κρίση του κορονοϊού. Ξεκινώντας από τα πρώτα δάνεια της ΕΚΑΧ και την ιδρυτική Συνθήκη της Ρώμης, περνώ στο χρονικό και τις γενεσιουργούς αιτίες της δημιουργίας της περιφερειακής πολιτικής στην τότε ΕΟΚ, συνεχίζω με τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, την Ενιαία Πράξη που εισήγαγε στη Συνθήκη την οικονομική και κοινωνική συνοχή και τα «πακέτα Ντελόρ», διατρέχω τις διαδοχικές διευρύνσεις και τις αναθεωρήσεις των Συνθηκών εξετάζοντας τις επιδράσεις τους στην εξέλιξη της πολιτικής αυτής, αποτιμώ την αλλαγή των προτεραιοτήτων της που επέφερε η στρατηγική της Λισαβόνας και της «Ευρώπης 2020» και καταλήγω με την παρουσίαση και αξιολόγηση των ιστορικών αποφάσεων αντιμετώπισης των συνεπειών της κρίσης του κορονοϊού με κυριότερη αυτή της θέσπισης του Ταμείου Ανάκαμψης.

Η ιστορική αυτή αναδρομή συνοδεύεται … από λεπτομερείς παραπομπές σε εκτενή ξενόγλωσση και ελληνική βιβλιογραφία και από την παρουσίαση – με πλήρη παράθεση των σχετικών πηγών – όλων διαχρονικά των κανονισμών των διαρθρωτικών ταμείων, των κοινοτικών πρωτοβουλιών, των αναθεωρήσεων των Συνθηκών, των σχετικών με την πολιτική συνοχής αποφάσεων των Ευρωπαϊκών Συμβουλίων καθώς και άλλων θεσμικών κειμένων, από την ίδρυση της ΕΟΚ μέχρι και το 2020.

Στόχος είναι να κατανοήσουμε ότι…  η πολιτική Συνοχής ήταν και παραμένει αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ότι βρίσκεται σε μια σχέση συνεχούς αλληλεπίδρασης με τις γενικότερες εξελίξεις στην ιστορία της ενωμένης Ευρώπης  και ειδικότερα με τις «μεγάλες στιγμές» αυτής της ιστορίας, που για εμένα είναι οι αναθεωρήσεις των Συνθηκών και οι διαδοχικές διευρύνσεις. Μεταξύ των μεγάλων αυτών στιγμών κατατάσσω, κατ΄εξαίρεση, και τη «χρυσή» περίοδο της προεδρίας Ντελόρ.

Το βιβλίο αυτό είναι καρπός της…  επί δεκαετίες ενασχόλησης μου με το συγκεκριμένο αντικείμενο από διάφορες θέσεις ευθύνης στις Βρυξέλλες κα στην Ελλάδα.

Θα φανεί χρήσιμο σε … όσους καλούνται να σχεδιάσουν, να διαπραγματευθούν και να υλοποιήσουν πολιτικές και προγράμματα συνοχής, σε μελετητές της ευρωπαϊκής ιστορίας, σε ερευνητές που ασχολούνται με θέματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές περιφερειακής ανάπτυξης και ευρωπαϊκών σπουδών γενικότερα αλλά και σε κάθε ενεργό πολίτη που επιθυμεί να κατανοήσει καλύτερα τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Στο βιβλίο αυτό θα αναγνωρίσουν και ένα κομμάτι από τη ζωή τους όσοι είχαν την τύχη και το προνόμιο, όπως και ο συγγραφέας, να ζήσουν από κοντά κάποιες από τις μεγάλες αυτές στιγμές της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Μετά την έγκριση του ΕΣΠΑ 2021-2027 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή . υποβλήθηκαν προς έγκριση τα τομεακά Προγράμματα, οπότε και θα είναι σύντομα εφικτή η προκήρυξη νέων δράσεων και έργων. Προσωπικά, τη νέα προγραμματική περίοδο θα ήθελα η χώρα μας … να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της, να αποκτήσει μια εξωστρεφή οικονομία και να καταστεί πόλος ανάπτυξης και σημείο αναφοράς στη νοτιοανατολική Ευρώπη και στην ανατολική Μεσόγειο.  Όλες οι ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις (ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, Γεωργικό Ταμείο, πρόγραμμα Έρευνας, πρόγραμμα Διευρωπαϊκών Δικτύων κ.λπ)  πρέπει να αξιοποιηθούν συντονισμένα και μεθοδικά για την προώθηση αυτών των μεγάλων στόχων.